Informatie en tips voor verenigingen en stichtingen

Sommige landen zijn kwetsbaarder voor witwaspraktijken, terrorismefinanciering of andere financiële criminaliteit (waaronder de productie en het transport van drugs, corruptie en belastingontduiking). Dergelijke landen zijn terug te vinden op lijsten van hoogrisicolanden van bijvoorbeeld de Europese Commissie of de FATF .

ABN AMRO houdt rekening met deze lijsten en hun risicobeoordeling en bekijkt ook of de NPO is geregistreerd in of opereert vanuit het buitenland. Buitenlandse bankrelaties, in het buitenland wonende bestuursleden en transacties van of naar andere landen worden in deze beoordeling meegenomen. Daarnaast moet ABN AMRO zich houden aan internationale sanctiewetgeving en toezicht op eventuele schending van deze sancties.

Houd rekening met onderstaande punten.

• Bevat de naam van uw organisatie een land met een hoog risico of een land waarvoor sancties gelden? Dit kan tot waarschuwingssignalen leiden binnen de bank of bij de correspondentbank die de transacties verwerkt.
• Is de financiering afkomstig uit landen in een (voormalige) conflictsituatie, uit hoogrisicolanden of uit landen waarvoor sancties gelden? De Europese Commissie en de FATF duiden bepaalde landen aan als hoogrisicolanden . 
• Geef aan welke maatregelen uw organisatie neemt om te voorkomen dat financiering afkomstig is van een illegale bron in dergelijke landen.
• Financiert u activiteiten in gebieden in een (voormalige) conflictsituatie, in hoogrisicolanden of in landen waarvoor sancties gelden? Hebt u stappen ondernomen om de risico’s die dat met zich meebrengt te beperken?
• Worden er diensten afgenomen van partijen afkomstig uit landen of gebieden in een conflictsituatie, met een hoger risico of waarvoor sancties gelden?
• Zijn uw begunstigden, directieleden of medewerkers afkomstig uit gebieden die onder controle staan van groeperingen die als terroristisch zijn aangemerkt?
• Indien er buitenlandse elementen zijn: waarom wil de NPO een bankrelatie aangaan met ABN AMRO in Nederland?

ABN AMRO moet inzicht hebben in de activiteiten waarmee de NPO zich bezighoudt. Sommige activiteiten staan erom bekend dat ze bijzonder kwetsbaar zijn voor witwaspraktijken of terrorismefinanciering, bijvoorbeeld als er veel contant geld in omgaat of als een relatief groot deel van de financiering naar promotiedrukwerk gaat in combinatie met betrokkenheid bij een conflictgebied.

Houd rekening met onderstaande punten.

• Is er een duidelijk verband tussen uw missie en de daadwerkelijke activiteiten? Deze samenhang is een belangrijke factor; organisaties als het CBF (de Nederlandse toezichthouder op goede doelen, die een keurmerk geeft aan goede doelen) hebben hulpmiddelen om de samenhang tussen uw missie en activiteiten te verbeteren. 
• Hebt u bewijzen van uw activiteiten, zoals een jaarverslag? Kwaliteitsrapportages kunnen helpen bij onze beoordeling. Een gedegen staat van dienst van de NPO, bijvoorbeeld met benchmarks, referenties of een verwijzing naar eerdere activiteiten, geeft ons beter inzicht in het soort activiteiten dat wordt uitgevoerd. Maak uw staat van dienst zichtbaar via medialinks, projectsamenvattingen, referenties en korte case-omschrijvingen.
• Bent u online aanwezig (sociale media of website)? We zijn ons ervan bewust dat organisaties die voornamelijk met vrijwilligers werken minder capaciteit en middelen hebben om websites te ontwikkelen en rapporten te publiceren, en niet op zoek zijn naar media-aandacht. Zo werken NPO’s die zich in autoritaire regimes richten op mensenrechtenkwesties soms onder de radar; ze zoeken bewust geen media-aandacht en profileren zichzelf zo min mogelijk.
• Hoelang is uw organisatie al actief? Wat zijn uw (verwachte) omzet, inkomsten en financieringsbronnen en wie zijn uw begunstigden? Zit hier een logica in en zijn ze in lijn met uw activiteiten?
• Heeft uw organisatie (of een van haar partners, begunstigden en bestuursleden) in het verleden negatieve media-aandacht gehad? Als u zich bewust bent van dergelijke aandacht, dan helpt het om achtergrondinformatie en nadere uitleg te geven. Verberg dergelijke media-aandacht niet, maar bespreek deze en wees proactief.

De organisatiestructuur van de NPO moet transparant zijn. Soms wordt de voorkeur gegeven aan bepaalde juridische structuren om anonimiteit te creëren en te verhullen welke personen daadwerkelijk de leiding hebben. In dat geval neemt het risico toe dat er criminele vermogensbestanddelen worden witgewassen of dat er sprake is van het financieren van terrorisme. CBF heeft richtlijnen (zie pagina 15 'Toelichting op de normen') over risicofactoren die bij het besturen van NPO’s in overweging moeten worden genomen.

Stichting

Als de NPO een stichting is, is ze verplicht de stichting te registreren bij de Kamer van Koophandel. Het deponeren van een jaarrekening is echter niet wettelijk verplicht. Over het algemeen heeft een stichting een bestuur dat bestaat uit verschillende privépersonen. Wanneer een stichting slechts één bestuurslid heeft, kan er een potentieel hoger risico bestaan op misbruik van de stichting, omdat die ene privépersoon de uiteindelijke zeggenschap heeft over de stichting. Een stichting kan een bedrijf voeren, maar moet de winst daarvan toewijzen aan het doel of de doelstelling van de stichting. Lidmaatschap van het bestuur van een stichting is vrijwillig, zonder financiële compensatie.

Politiek prominent persoon

Wanneer een politiek prominent persoon (PEP) is gelieerd aan een NPO (bijvoorbeeld als bestuurslid), kan dit bij de risicobeoordeling leiden tot aanvullende vragen. PEP’s worden beschouwd als privépersonen met een verhoogd risico op witwassen, corruptie en verduistering, vanwege het verhoogde risico verbonden aan een prominente politieke functie. Zij zouden de NPO kunnen gebruiken om fondsen of activa te verbergen die wederrechtelijk zijn toegeëigend door misbruik te maken van hun officiële positie of door omkoping of corruptie.

Houd rekening met onderstaande punten.

• Is er een duidelijke organisatiestructuur? Verstrek ABN AMRO een organigram, een overzicht van de verantwoordelijkheden van de betrokken partijen en laat zien hoe de functie van de directeur en de financiën van de NPO van elkaar gescheiden zijn.
• Is de meerderheid van uw commissarissen onafhankelijk? Een te grote afstand (een meerderheid moet ingezetene zijn van Nederland) van de commissarissen tot de dagelijkse activiteiten van de NPO kan een risicofactor zijn, omdat zij dan onvoldoende in staat zouden kunnen zijn de risico’s op te sporen en dienovereenkomstig te handelen.
• Heeft uw organisatie 3 of meer bestuursleden? Is er sprake van een gelijke ‘betrokkenheid of controle’? Met andere woorden: kan niet één bestuurslid de besluitvorming domineren?
• Is een van uw medewerkers of directieleden een PEP? Om u te helpen dit te bepalen, heeft de Belastingdienst een overzicht opgesteld om PEP’s te kunnen definiëren. Let op: in sommige gevallen kunnen er bij de risicobeoordeling aanvullende vragen worden gesteld aan familieleden of naaste medewerkers van een PEP.
• Heeft de PEP die betrokken is bij de NPO enige zeggenschap over de transacties van de NPO?
• Uit de statuten of het handvest van de organisatie moet duidelijk blijken dat de financiële middelen die na een ontbinding van de organisatie overblijven, worden besteed aan een NPO met een vergelijkbaar doel.

De persoon die uiteindelijk eigenaar is van of zeggenschap heeft over de NPO, wordt aangemerkt als de uiteindelijke belanghebbende (UBO). De FATF definieert een UBO als 'de natuurlijke persoon (of personen) die uiteindelijk eigenaar is van of zeggenschap heeft over een klant en/of de natuurlijke persoon namens wie een transactie wordt uitgevoerd. Daarmee worden ook die personen bedoeld die de uiteindelijke effectieve zeggenschap hebben over een rechtspersoon of wettelijke regeling.' Voor Nederlandse stichtingen, verenigingen, organisaties en coöperaties worden de volgende privépersonen gedefinieerd als UBO:

1. Een privépersoon die de belanghebbende is van of de zeggenschap heeft over de rechtspersoon door middel van:
   - het (in)directe bezit van meer dan 25% van het eigendomsbelang in de rechtspersoon;
   - het (in)directe bezit van meer dan 25% van het stemrecht ten aanzien van statutenwijzigingen van de rechtspersoon;
2. Een privépersoon die anderszins de feitelijke zeggenschap heeft over de klant, op basis van de verantwoordelijkheid voor de strategische besluitvorming die van fundamentele invloed is op de dagelijkse of reguliere bedrijfsvoering/het bedrijf van de klant. Voorbeelden hiervan zijn de voorzitter, de secretaris en de penningmeester;
3. Als de in punt 1 of 2 beschreven situaties niet van toepassing zijn, en als er geen reden is om te vermoeden dat er een UBO is zoals gedefinieerd onder punt 1 of 2, alle privépersonen die een bestuursfunctie bekleden (in het algemeen de bestuurders van de entiteit);
4. Als er onzekerheid bestaat of de geïdentificeerde persoon of personen daadwerkelijk UBO’s zijn, alle privépersonen die een bestuursfunctie bekleden.

Houd rekening met onderstaande punten.

• Is het duidelijk wie de UBO van de NPO is? Let op: u bent verplicht deze informatie te verstrekken in het UBO-register (bijgehouden door de Kamer van Koophandel).
• Is de UBO van de NPO ook een PEP ? Zijn de fondsen van deze UBO afkomstig uit een geloofwaardige, legitieme bron?
• De volgende informatie over de UBO is vereist:
  - Achterna(a)m(en)
  - Voornaam
  - Geboortedatum
  - Land van bestendig verblijf