Meer bouwen en toch minder CO2 uitstoten

Volgens Europese eisen moet de bouw­ sector in 2030 55% minder CO₂ uitstoten dan in 1990. Ons land heeft daarnaast een woningtekort en veel infrastructuur moet worden vervangen. ‘Meer bouwen en toch CO₂ verminderen, is een grote opgave voor grote en kleine bouwbedrijven,’ zegt Leontien de Waal, sector banker Bouw bij ABN AMRO. ‘Extra lastig is dat de bouw­ sector zeer gefragmenteerd is. Het bouwproces omvat veel stappen en specialismen. Van betonproducenten tot installateurs, van weg­ en water­ bouwaannemers tot en met utiliteitsbouwers. Al die spelers staan voor de uitdaging om fossiele brandstoffen en materiaalgebruik te reduceren, maar alternatieven zijn niet altijd beschikbaar of te duur.’

Netcongestie is hierbij een van de grote uitdagingen. ‘De file op het elektriciteitsnet is echt een showstopper die niet van vandaag op morgen is opgelost. Overal ontstaat vertraging in bouwprojecten, ondanks de grote behoefte aan onderhoud, renovatie en verduurzaming van gebouwen. Niet alleen biedt dat uitdagingen voor de bouwplaatsen zelf, ook nieuwe laadinfra, kantoorpanden, scholen en woningen krijgen vaker geen elektriciteitsaansluiting. Dit probleem speelt ook voor verduurzamingswerkzaamheden aan woningen en gebouwen, waarbij elektrificatie een grote rol speelt.’

Het lastige voor de bouw­ en infra­ sector is dat de wettelijke eisen en subsidiemogelijkheden – door onder meer een nieuw kabinet – regelmatig veranderen. De Waal: ‘Voor elektrisch bouwmaterieel bestaan veel subsidies en er was een duidelijk perspectief van zero­emissiezones. Meerdere steden lopen daarin voorop en ondernemers hebben geïnvesteerd in elektrische busjes. Ook al is de aanschaf van elektrisch materieel relatief duurder dan de fossiele brandstof­variant, ondernemers hebben dat toch gedaan. Totdat het kabinet ineens een andere koers inzette, maar ondernemers vinden dat oneerlijk. Ze moeten nu concurreren met collega-ondernemers die verduurzaming van hun materieel nog even uitstellen. Positief vind ik wel dat de elektrische beweging zo sterk is dat veel bedrijven het gewoon blijven doen. Ze vinden het té belangrijk.’

Maar voor zero emissie is meer nodig, onderstreept De Waal. ‘De emissies tijdens en na de bouw verschuiven. In de periode dat een gebouw in gebruik is, komt meer CO₂ vrij dan tijdens de bouwfase. Maar dat gaat veranderen. Volgens de Europese Richtlijn energieprestaties van gebouwen, EPBD 4, moeten nieuwe gebouwen meer emissieloos worden opgeleverd.’ Daarom wordt bij het ontwerp van bouwprojecten vaker rekening gehouden met de CO₂­uitstoot van het productieproces. ‘Bedrijven kiezen voor andere materialen, zoals hout, CO₂­armer beton en biobased asfalt. Of ze kiezen voor schonere manieren van transport. Veel licht materieel, dat aanvankelijk door diesel werd aangedreven, is nu bijvoorbeeld elektrisch. Ook maken bedrijven vaker gebruik van HVO, ofwel biodiesel. Een bedrijf hoeft ook niet altijd al het materieel in eigendom te hebben, het kan dat ook huren of leasen, samen met collega-bedrijven of via een deelplatform. Ook dat is duurzaam.’

Als een bedrijf een aanbesteding of tender wil winnen, dan moet het vaker aantonen dat het duurzaam bouwt. Hierbij speelt de CSRD richtlijn (Corporate Sustainability Reporting Directive) een bepalende rol. Deze Europese richtlijn verplicht bedrijven om te rapporteren over hun duurzaamheidsprestaties en bedrijfsvoering. ‘De uitstoot van koplopers daalt snel, maar grootschalig gebruik van emissieloos materieel, minder energieverbruik bij de productie van bouwmaterialen en overstappen van fossiele naar circulaire en biobased materialen is nog niet vanzelfsprekend.’

De lange en complexe waardeketen in de bouw vormt hiervoor een lastige hobbel. ‘Het is ingewikkeld om de CO₂­ uitstoot verderop in de keten goed in kaart te brengen. Alle bouwpartners moeten eraan willen meewerken. Daarom is afstemming over hoe informatie, bijvoorbeeld over duurzame aspecten, binnen de keten wordt vastgelegd, belangrijk.’ De afgelopen jaren zijn veel stappen gezet om beter met elkaar samen te werken. Met de recente ondertekening van het Bestuursakkoord Digitale Gebouwde Omgeving 2027 geven ongeveer veertig partijen handen en voeten aan standaardisering en data delen in de ontwerp­, bouw­, en technieksector. ‘Met elkaar, en op dezelfde manier, gaan ze in belangrijke processen data en definities uitwisselen, zoals in het ontwerpen, vergunnen, bouwen en beheren van de gebouwde omgeving. Dat is een belangrijke stap voorwaarts.’

Om de uitstoot van CO₂ versneld te verminderen, zijn de technologie en kennis aanwezig. ‘Maar vaker moet die versnelling komen van sociale en organisatorische factoren,’ stelt De Waal. ‘Het gaat om gedragsverandering en leiders die de belangen van het grotere doel op de eerste plaats zetten. Met andere woorden: bouwondernemingen en opdrachtgevers moeten anders en beter samenwerken, intern en met ketenpartners. Samen komen ze eerder tot nieuwe oplossingen en businessmodellen. Dat zijn belangrijke bouwstenen om de weg naar zero emissie verder af te leggen.’

Dit interview is eerder geplaatst in het magazine Insights van Goo media

Lees verder in de bouwsector

De Nederlandse bouwsector behoorde de afgelopen jaren tot een van de best presterende sectoren, ondanks verschillende uitdagingen waar de sector mee te maken heeft. Voorbeelden zijn het stikstof-dossier, de forse prijsverhogingen van energie en bouwmaterialen en ook de personeelstekorten. Gedreven door trends, innovaties en wet- en regelgeving groeit de relevantie van thema’s als duurzaamheid en milieu-impact en zoekt de sector zijn weg naar een nieuw evenwicht.

Bekijk alle artikelen